آش دندونی

پخت آش دندونی یکی از جذاب‌ترین سنت‌های ایرانی است. ایرانیان با فرهنگ غنی و آداب و رسوم جذابی که دارند برای مناسبت‌های مختلف، فعالیت‌های گوناگونی انجام می‌دهند. به عنوان مثال اگر کسی به سفر طولانی مدتی برود برای آن آش پشت پا می‌پزند. یکی از سنت‌های جذاب ایرانی پخت آش دندونی است. این آش به مناسبت در آمدن اولین دندان کودکان پخته می‌شود. در مقاله حاضر قصد داریم تا با فلسفه آش دندونی و اینکه چه زمانی پخته می‌شود بیشتر آشنا شویم. آش‌های ایرانی با ترکیبی از سبزی‌های خوش عطر، حبوبات و پیازداغ خوش رنگ و آب و پر ادویه، تهیه می‌شوند و طرفداران زیادی دارند. در این مقاله در بی بی عطار طرز پخت این آش را نیز به شما ارائه خواهیم کرد:

آش دندونی چیست؟

آش دندونی به مناسبت درآمدن اولین دندان نوزاد پخته می‌شود. این اتفاق یکی از جذاب‌ترین مراحل رشد نوزاد برای خانواده آن است. به همین دلیل خانواده‌ها به مناسبت در آمدن اولین دندان جشن به پا می‌کنند. در این جشن، آش مخصوصی که دندانی نام دارد پخته می‌شود. این آش با گندم و حبوباتی نظیر نخود و لوبیا پخت می‌شود. یکی از فلسفه‌های پخت آش دندونی این است که بعد از در آمدن اولین دندان با پخت این آش درآمدن سایر دندان‌های نوزاد راحت و بدون درد باشد.

آش دندونی

خانواده‌ها پس از درآمدن اولین دندان نوزاد خود جشن برپا می‌کنند. البته بزرگی این جشن بستگی به خانواده نوزاد دارد، اما جز لاینفک این جشن‌ها پخت آش دندونی است. بعضی از خانواده‌ها برای این جشن حسابی سنگ تمام گذاشته و علاوه بر پخت آش دندونی بسیاری از اقوام و دوستان را دعوت می‌کنند و جشنی بزرگ برگزار می‌کنند. برخی دیگر از خانواده‌ها نیز ممکن است تنها به پخت آش بسنده کرده و فقط این آش را بپزند.

زمان پخت آش دندونی

همان طور که گفته شد آش دندونی بعد از درآمدن اولین دندان نوزاد پخته می‌شود. عمده فلسفه پخت این آش برگزاری جشن و دور هم جمع شدن اعضای خانواده است. در واقع در آمدن اولین دندان نوزاد حس فوق العاده‌ای برای پدر و مادر نوزاد دارد. به همین دلیل پدر و مادر با پخت آش دندونی این حس فوق العاده را با سایر اعضای خانواده تقسیم می‌کنند.

انواع آش دندونی

در اکثر مناطق ایران آش دندونی پخته می‌شود. در برخی از مناطق ممکن است این آش را با نام‌های دیگری بشناسند. به عنوان مثال در کرمانشاه این آش با نام دانه کلانه شناخته می‌شود. دلیل این نام گذاری این است که قبل از پخت این آش از حبوبات آن مقداری برای پرندگان ریخته می‌شود تا دعای خیر آنها پشت سر کودک باشد. در مشهد به این آش، آش دنیک می‌گویند. آش دندونی مشهدی معمولاً با گوشت گوسفند و آب قلم پخته می‌شود.

انواع آش دندانی

یکی از رسومات جالب مربوط به پخت آش دندونی، مربوط به اصفهان است. در گذشته مردم اصفهان برای پخت آش دندونی، هفت گندم را نخ کرده و در قابلمه آش قرار می‌دادند تا پخته شود. گندم را بعد از پخته شدن به پشت بام پرت می‌کردند تا خوراک گنجشک‌ها شود. اعتقاد مردم اصفهان بر این بود که این کار باعث می‌شود تا دندان‌های کودک سریع تر و راحت تر در بیاید. 
مردم تبریز آش دندونی را با نام دیشلیق می‌شناسند. دیش ده نی در زبان ترکی به معنای آش دندان فشان است. برای خوردن آش دندانی در تبریز مراسمی خاص برگزار می‌شود. تبریزی‌ها معتقد هستند که این آش حتماً باید با آب قلم پخته شده و در آن از گوشت همراه با هفت نوع حبوبات استفاده شود. آش دندانی تبریز از لحاظ ظاهری بسیار به آش جو شبیه است.

سایر مراسم‌های مرتبط با آش دندونی

همان طور که گفته شد پخت آش دندونی برای رشد اولین دندان نوزاد است. برخی از خانواده‌ها بدین منظور جشن بزرگی برگزار می‌کنند. در این جشن‌ها علاوه بر پخت آش، کیک نیز تهیه می‌شود. معمولاً برای اینکه کیک به مناسبت آن مربوط شود، به شکل‌های شبیه دندان تهیه می‌شود. در این مراسم‌ها کارهای دیگری نظیر خرید کادو، لباس مخصوص، گرفتن عکس و غیره نیز انجام می‌شود. در کل، مراسم پخت آش دندانی در نقاط مختلف کشور متفاوت است. در برخی از مناطق این مراسم را خیلی مفصل برگزار می‌کنند در حالی که در مناطق دیگر ممکن است کمتر هزینه کنند.

طرز پخت آش دندانی

یکی از مراسم‌هایی که در برخی از نقاط کشور انجام می‌شود، این گونه است که در روز پخت آش دندانی کودک را روی یک پارچه قرار می‌دهند و روی آن گندم می‌ریزند. با ریختن گندم روی کودک فردی که این کار را انجام می‌دهد برای او دعا می‌کند که همواره سلامت باشد و در آینده عروس یا داماد شود. در نهایت گندم‌های ریخته شده روی پارچه را جمع کرده و برای پرندگان می‌ریزند.

طرز تهیه آش دندونی

اگر نوزاد شما به تازگی دندان در آورده است، باید به فکر تهیه آش دندونی باشید. این آش از گندم، نخود، لوبیا، پیاز، آب گوشت یا قلم همراه با نمک و فلفل تهیه می‌شود. برای تهیه آش دندانی، ابتدا گندم‌ها را شسته و به مدت سه روز خیس کنید. در این سه روز مرتب آب گندم‌ها را عوض کنید تا رنگ آب آنها شفاف شود. برای از بین بردن نفخ حبوبات، 24 ساعت قبل از پخت آش آنها را خیسانده و آب آنها را چند بار عوض کنید. قلم گوساله و گوشت قلوه گاه گوسفند را با دو عدد پیاز متوسط، یک قاشق چایخوری زردچوبه و یک قاشق مرباخوری دارچین خوب بپزید.

زمان پخت آش دندانی

بعد از پخت کامل مواد گفته شده، محتویات داخل قابلمه را آبکش کرده و قلم را دور بندازید. حبوباتی که استفاده می‌کنید، مانند لوبیا سفید، لوبیا چیتی، عدس سبز، لوبیا قرمز، بلغور جو و غیره را به صورت جداگانه بپزید. عدس، گندم، برنج و بلغور جو را می‌توانید با هم دیگر بپزید چرا که زمان پخت آنها به هم نزدیک است. بعد از پخت این مواد، آب گوشت آبکش شده و گوشت کوبیده شده را به آن اضافه کنید. اجازه دهید این مخلوط به مدت یک ساعت روی شعله پخته شود. بعد از یک ساعت حبوبات پخته شده را به قابلمه اضافه کنید.
در صورتی که آب آش دندونی کافی نبود می‌توانید مقداری آب جوش به آن اضافه کنید. نمک، فلفل سیاه و سایر افزودنی‌ها را می‌توانید به سلیقه خود به آن اضافه کنید. آش دندانی را لازم است مرتب هم زده تا ته نگیرد.

خواص آش دندانی

آش دندونی علاوه بر اینکه به واسطه جشن در آمدن اولین دندان نوزاد پخته می‌شود خواص بسیار مفیدی نیز دارد. در این آش انواع حبوبات همراه با گوشت و آب قلم استفاده می‌شود. این موضوع سبب می‌شود تا آش دندانی یک آش بسیار مقوی باشد. آش دندانی سرشار از فسفر، روی، مس، آنتی اکسیدان، پروتئین، سدیم، ویتامین A، ویتامین B6، ویتامین C و ویتامین D  است. 
وجود این ویتامین‌ها باعث بهبود هضم، رشد مو، بهبود وضعیت گردش خون، تقویت ماهیچه‌ها، محافظت از سیستم ایمنی بدن و غیره می‌شود. بنابراین همان طور که مشاهده کردید آش دندانی یک آش بسیار مفید است.

نکاتی جالب در رابطه با آش دندونی

جشن آش دندونی در سالهای اخیر شکلی رسمی‌تر و مجلل‌تر به خود گرفته است. در این بخش برخی از نکات جالبی را به شما در رابطه با این جشن ارائه خواهیم داد :
1- این آش را می توانید مانند آش رشته با کشک، پیاز داغ، نعنا داغ یا سیر داغ تزئین کنید.
2- طرز پخت آش دندونی در نقاط مختلف ایران متفاوت است و مواد مختلفی ممکن است در آن به کار برده شود.
3- این آش طعم بسیار خوبی دارد و می‌توانید در منزل بدون مناسبت خاصی نیز آن را بپزید.
4- آش دندانی سبزی و سبزی خشک ندارد و شما می‌توانید آن را با گردوی ریز شده یا کشمش تفت داده شده نیز تزئین کنید.
5- به دلیل مواد به کار رفته در این آش، آش دندانی یک غذای بسیار مقوی محسوب می‌شود که می‌توانید به صورت عادی نیز آن را پخته و میل کنید.

سخن پایانی

مراسم‌های مرتبط با نوزادان جذابیت بسیار خاصی برای خانواده نوزاد دارد. در واقع به مناسبت‌های مختلف پدر و مادر نوزاد با برگزاری جشن‌های مختلف سعی می‌کنند تا خوش حالی خود را از تولد فرزندشان با دیگران تقسیم کنند. برگزاری مراسم جشن آش دندانی یکی از این فرصت‌های بسیار خوب برای برگزاری یک جشن بزرگ است. این جشن که از رسومات قدیمی ایرانی محسوب می‌شود می‌تواند فرصتی خوب برای دور هم جمع شدن اعضای خانواده باشد.
نکته پایانی در این مقاله را می‌خواهیم به این موضوع اختصاص دهیم که بهتر است در برگزاری جشن‌هایی مانند جشن دندانی زیاده روی نکنید. در واقع برخی از افراد با بزرگ کردن بیش از حد مراسم باعث می‌شوند تا سنت اصلی که پخت آش برای دندان نوزاد است فراموش شود. به همین دلیل بهتر است معیار سادگی را برای برگزاری این مراسم مد نظر داشته باشید. فراموش نکنید که فلسفه‌های عمده اکثر رسومات این چنینی دور هم جمع شدن اعضای خانواده است. امیدواریم مطالعه این مطلب برای شما مفید بوده باشد.